ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ

ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ
Οι δολοφόνοι του πλανήτη { Ήταν όλοι τους εκεί: 2200 αντιπρόσωποι από 200 χώρες του πλανήτη, πλήθος ηχηρών ονομάτων της επιστήμης και εκατοντάδες μέλη οικολογικών οργανώσεων, σε ένα χολιγουντιανό χάπενινγκ για τη σωτηρία της γης από το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Όλος ο παγκόσμιος θίασος επί σκηνής στο Κιότο (Ιαπωνία). Οι καλοί (υπάρχουν και τέτοιοι), οι κακοί (οι περισσότεροι) της παράστασης να απαγγέλλουν τους ρόλους τους και γκεστ σταρ ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, μεγαλύτερου παραγωγού ρυπογόνων ουσιών, στο ρόλο του πράσινου ιππότη- προστάτη της Οικολογίας, να προσπαθεί να πείσει τους θεατές της παράστασης ότι οι ΗΠΑ δεν είναι με τους κακούς.
Ήταν όλοι τους εκεί, η αφρόκρεμα (υποτίθεται) του πλανήτη, σε μια Παγκόσμια Σύνοδο για το Περιβάλλον, χωρίς αποτέλεσμα. Σε μία ακόμη σύνοδο που αποδεικνύει ότι οι άρχοντες του πλανήτη, αν δεν είναι συνειδητοί εγκληματίες, είναι βλάκες (γεγονός που τους καθιστά το ίδιο επικίνδυνους). Ότι οι άρχοντες της γης, συνειδητά ή ασυνείδητα, οδηγούν, με αβάσταχτη ελαφρότητα, τον πλανήτη (και μαζί τους υπηκόους κατοίκους του) προς το τέλος του.
Το κλίμα αλλάζει. Κάτι φοβερό συμβαίνει… Οι ελάχιστοι εναπομείναντες σκεπτόμενοι πολίτες του κόσμου, τελευταία δείγματα του homo sapiens, φωνάζουν αλλά δεν υπάρχει κανείς να τους ακούσει.
Γράφει ο Guido Geronetti στη “Stampa”: Οι αλλαγές στο κλίμα αρχίζουν να μετατρέπουν τις χώρες του Ειρηνικού σε κόλαση, ο ήλιος σκοτώνει, το τοξικό νέφος απλώνεται παντού σαν την πανούκλα, οι θανατηφόρες επιδημίες πολλαπλασιάζονται. Όποιος χαίρεται για την άνοδο της θερμοκρασίας τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη, για τους ηπιότερους χειμώνες, είναι ηλίθιος.
Και οι βροχές; Η ξηρασία προελαύνει. Και εμείς εξακολουθούμε να βλαστημάμε τον καιρό όταν βρέχει. Μας δυσκολεύει στις δουλειές μας και στη διασκέδασή μας, χωρίς να σκεφτόμαστε ότι,αν δεν βρέξει στο Middle West των ΗΠΑ, η μισή ανθρωπότητα θα μείνει χωρίς ψωμί. Ότι, αν οι μουσώνες δεν σπάσουν το τείχος του διοξειδίου του άνθρακα και του μεθανίου που σκεπάζει την ατμόσφαιρα, η Ασία θα πεθάνει της πείνας.
Τα σενάρια για το προσεχές μέλλον είναι καταστροφικά. Η άνοδος της θερμοκρασίας τα επόμενα χρόνια θα λιώσει τους πάγους των πόλεων, η στάθμη της θάλασσας θα ανεβεί και θα πλημμυρίσει τις παράκτιες περιοχές του πλανήτη. Οι Βρετανοί ήδη εκπονούν σχέδια εκκένωσης των νήσων Κουκ από τους 20000 κατοίκους τους. Ο καυστήρας της γης υπερθερμαίνεται και είναι έτοιμος να εκραγεί τινάζοντας όλους μας στο διάστημα.
Γεωλόγοι και αστροφυσικοί διαψεύδουν. Η κατάσταση υγείας του πλανήτη δεν είναι άριστη αλλά δεν είναι και τόσο δραματική, λένε, ίσως έχουν δίκιο. Αλλά η αλήθεια για τη δολοφονία του πλανήτη δεν αφορά μόνο τη διάρκεια που αυτή η σφαίρα θα στριφογυρίζει στο διάστημα. Το τέλος του πλανήτη, για όσους αρνούνται να μη βλέπουν, να μην ακούν, να μη μιλάνε, είναι ταυτόσημο με την πλήρη λεηλασία του από τον άνθρωπο. Από μια αλλοτριωμένη ανθρωπότητα οπλισμένη με τρομακτικά παρανοϊκά όπλα ελέγχου και καταστροφής και καθοδηγούμενη από εκφυλισμένους σαδιστές ηγέτες έτοιμους να θυσιάσουν κάθε έμψυχη και άψυχη ύπαρξη στον Μολώχ μιας παρανοϊκής ανάπτυξης.
Τα δάση πεθαίνουν, οι θάλασσες πεθαίνουν, τα ζώα πεθαίνουν. Και τα ανθρώπινα όντα πρέπει να ετοιμάζονται να ζήσουν μόνα τους, αυτόχειρες κατακτητές ενός πλανήτη που πλησιάζει στο τέλος του}
Βασίλης Μουλόπουλος
ΑΣΚΗΣΕΙΣ1) Με ποια αφορμή γράφτηκε το άρθρο και ποιο είναι το θέμα του;
2) Το δημοσιογραφικό αυτό κείμενο είναι γραμμένο σε καταγγελτικό ύφος. Ποια στοιχεία προσδιορίζουν το ύφος αυτό; Πιστεύετε ότι είναι αποτελεσματικός ένας τέτοιος λόγος; Γιατί;
3) Να αναπτύξετε με τη μέθοδο του παραδείγματος τις συνέπειες της οικολογικής καταστροφής στη σωματική και ψυχική υγεία του ανθρώπου.
4) Να ξαναγράψετε τις φράσεις του κειμένου που ακολουθούν αντικαθιστώντας τις μεταφορές:
Α. Όλος ο παγκόσμιος θίασος επί σκηνής Κιότο
Β. Ήταν όλοι τους εκεί, η αφρόκρεμα (υποτίθεται) του πλανήτη
Γ. Και οι βροχές; Η ξηρασία προελαύνει
Δ. Η κατάσταση υγείας του πλανήτη δεν είναι άριστη, αλλά δεν είναι και τόσο δραματική.
Ε. Η αλήθεια για τη δολοφονία του πλανήτη δεν αφορά μόνο τη διάρκεια που αυτή η σφαίρα θα στριφογυρίζει στο διάστημα.
5) «Τα δάση πεθαίνουν, οι θάλασσες πεθαίνουν, τα ανθρώπινα όντα πρέπει να ετοιμάζονται να ζήσουν μόνα τους, αυτόχειρες κατακτητές ενός πλανήτη που πλησιάζει στο τέλος του». Να αναπτύξετε την άποψη αυτή σε μια παράγραφο 70-80 λέξεων.
6) Σε ένα κείμενο 300-400 λέξεων να παρουσιάσετε μερικούς πρακτικούς τρόπους με τους οποίους μπορεί ο καθένας μας –στην καθημερινή του ζωή- να βοηθήσει στην προστασία και στη βελτίωση του περιβάλλοντος.
7) Να απαντήσετε σχεδιαγραμματικά: Πού εντοπίζονται οι οικολογικές καταστροφές στον πλανήτη μας;

Ασφυξία στις θάλασσες και τη στεριά
{Ο εκφυλισμός του ιστού που συνιστά το περιβάλλον δεν απαντάται όμως μόνο στην ατμόσφαιρα. Οι θάλασσες, τα ποτάμια, τα δάση ή το έδαφος φέρουν ορατά αυτή τη φορά τα ίχνη της ανθρώπινης ανευθυνότητας. Οι θάλασσες του πλανήτη –αυτές οι απέραντες, γαλάζιες εκτάσεις που ύμνησε η ποίηση και η τέχνη- έχουν γίνει ο ταπεινός υποδοχέας κάθε είδους λυμάτων…
…Χαρακτηριστική είναι η κατάσταση στη Μεσόγειο θάλασσα, αυτό το πανάρχαιο σταυροδρόμι καραβιών, πολιτισμών και ανθρώπων. Παρότι οι σχετικές μελέτες είναι ακόμη προκαταρκτικές, υπολογίζεται ότι περίπου το 70% των αστικών λυμάτων από 120 παράκτιες πόλεις διοχετεύονται στη θάλασσα χωρίς καθόλου βιολογικό ή άλλο καθαρισμό. Ανάμεσα στα απόβλητα βιομηχανιών ή ανθρωπογενών πηγών που καταλήγουν άμεσα ή από τα ποτάμια στη Μεσόγειο, περιλαμβάνονται ετησίως 120000 τόνοι ορυκτελαίων, 600000 τόνοι απορρυπαντικών, 100 τόνοι υδραργύρου και 800000 τόνοι αζώτου. Στις ευγενείς αυτές προσμείξεις πρέπει να προστεθούν χιλιάδες τόνοι χημικών ρύπων, κυρίως παρασιτοκτόνων, που με τον άνεμο και τη βροχή μεταφέρονται στο θαλάσσιο οικοσύστημα… Ανυπολόγιστη, επίσης, είναι η καταστροφή από εκρηκτικές ύλες ή αλιευτικά που οργώνουν το θαλάσσιο βυθό.
Παρόλο, λοιπόν, που από το 1975 έχει εγκριθεί από 16 Μεσογειακές χώρες ένα εξειδικευμένο «Σχέδιο δράσης για την προστασία της Μεσογείου», δεν είναι λίγοι όσοι πιστεύουν ότι τα περιθώρια σωτηρίας είναι ελάχιστα και ότι η Μεσόγειος θα έχει τη μοίρα, τη μοίρα την οδυνηρή για το λαμπρό παρελθόν, της Νεκρής Θάλασσας… Για όσους έχουν ευαισθησία ή συνείδηση της ιστορίας, ο οικολογικός εκφυλισμός της Μεσογείου υποδηλώνει το αδιέξοδο ενός πολιτισμού και των αξιών του.
Ως προς τη ρύπανση, πάντως, των θαλασσών και της πανταχού παρούσας εκμεταλλεύσεως των φτωχών κρατών από τα αναπτυγμένα, την κατάσταση συνοψίζει με ανατριχιαστική πυκνότητα η ιστορία του φορτηγού πλοίου Pelicano. Για περισσότερο από δύο χρόνια το πλοίο αυτό –σαν ένας σύγχρονος «Ιπτάμενος Ολλανδός»- είχε αναγκαστεί να περιπλέει τον κόσμο αναζητώντας ένα λιμάνι για να ξεφορτώσει το επικίνδυνο φορτίο του. Πάνω από δέκα, δηλαδή, χιλιάδες τόνους τοξικής στάχτης, κατάλοιπο βιομηχανικής αποτέφρωσης λυμάτων, που είχε φορτώσει στη Φιλαδέλφεια. Επόμενο, ότι παντού συναντούσε άρνηση. Στο τέλος, ένα μέρος του φορτίου του το άδειασε στα ανοιχτά της Αϊτής. Τα ίχνη του πλοίου χάθηκαν και πάλι, αλλά ένα μήνα αργότερα ο καπετάνιος του ανήγγειλε ότι το υπόλοιπο φορτίο είχε αδειασθεί στη στεριά ή θάλασσα μιας χώρας που, όπως ήταν φυσικό, αρνήθηκε να κατονομάσει.
Η ιστορία του Pelicano υπογραμμίζει, όμως, και μια άλλη διάσταση του οικολογικού προβλήματος. Αυτήν της διαρκώς ογκούμενης αδυναμίας να αποθηκευτούν χωρίς κινδύνους οι τρομακτικές ποσότητες σκουπιδιών και τοξικών αποβλήτων που παράγονται από τις ανεπτυγμένες κυρίως χώρες… Η ανακύκλωση των σκουπιδιών που είχε δοκιμαστεί με σχετική επιτυχία στην Ιαπωνία ή στις χώρες της Δύσεως, δεν φαίνεται από μόνη της ικανή να λύσει το πρόβλημα σε παγκόσμια βάση. Όχι μόνον της πολυπλοκότητας και του κόστους της σχετικής τεχνολογίας, αλλά επειδή πολλά ακόμη χρειάζεται να διευκρινιστούν σχετικά με τις τοξικές ιδιότητες των αποβλήτων. Η ρίζα του κακού – η ανευθυνότητα και καταναλωτική μανία των σύγχρονων κοινωνιών- δεν φαίνεται να έχει εύκολο δρόμο αντιμετώπισης.
Δεν είχε άδικο ο Andre de Saint-Exupery, που στον «Μικρό Πρίγκηπα» επέμενε ότι «Η Γη δεν είναι κανένας πλανήτης του σωρού! Λογαριάζουν πως έχει εκατόν έντεκα βασιλιάδες (φυσικά μαζί με τους βασιλιάδες των νέγρων), εφτά χιλιάδες γεωγράφους, εννιακόσιες χιλιάδες επιχειρηματίες, εφτάμισυ εκατομμύρια μπεκρήδες, τριακόσια έντεκα εκατομμύρια ματαιόδοξους, πάνω κάτω δηλαδή, δύο δισεκατομμύρια μεγάλους».}
Γιώργος Γραμματικάκκης (διασκευή)
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1) Από τις παρακάτω λέξεις να βρείτε παράγωγα ή σύνθετα, να σχηματίσετε προτάσεις και να βρείτε από ένα συνώνυμό τους: εκφυλισμός, μετασχηματίζουν, κατάλοιπο, παραφροσύνη, πολυπλοκότητα.
2) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου (80-100 λέξεις)
3) «Για όσους έχουν ευαισθησία…… και των αξιών του»: Να αναπτύξετε την άποψη αυτή σε μια παράγραφο 70-80 λέξεων.
4) Να αντικαταστήσετε τις παρακάτω υπογραμμισμένες λέξεις και φράσεις με άλλες ισοδύναμες:
Α. Οι θάλασσες, τα ποτάμια, τα δάση ή το έδαφος φέρουν ορατά τα ίχνη της ανθρώπινης ανευθυνότητας.
Β. Η ποιότητα των πετρελαίων που καίνε οι κινητήρες των πλοίων είναι συχνά χειρίστη.
Γ. Η ρίζα του κακού δεν φαίνεται να έχει εύκολο δρόμο αντιμετώπισης.
5) Κάποιοι ασυνείδητοι έχουν μετατρέψει την παραλία που κολυμπάς σε σκουπιδότοπο. Εσύ και η παρέα σου αποφασίζετε να αντιδράσετε. Να συντάξεις ένα κείμενο διαμαρτυρίας προς τις τοπικές αρχές, το οποίο θα ζητήσεις να υπογράψουν οι μόνιμοι κάτοικοι αλλά και οι παραθεριστές της περιοχής. (300-400 λέξεις)
-Φυλλάδια για «Υπερπληθυσμό»
-Πανελλήνιες εξετάσεις 2003

Το οικολογικό πρόβλημα
Τ’ αηδόνια και τα λιόδεντρα
τα σάρωσαν οι πολυκατοικίες,
οι άνθρωποι σκόρπισαν εμπρός
στις μηχανές
Γ. Σεφέρης
Φύση = καθετί που γεννιέται και υπάρχει από μόνο του, χωρίς την επενέργεια του ανθρώπου (άνθρωπος = προϊόν της φύσης)
Αρχικά η φύση ασκούσε εξαναγκασμούς στον άνθρωπο. Ο άνθρωπος προσπάθησε να τη δαμάσει και να την υποτάξει. Τα κατάφερε μεν, ταυτόχρονα όμως την κατέστρεψε (πολλοί ισχυρίζονται ότι ο βαθμός καταστροφής της φύσης είναι ανάλογος με το βαθμό της τεχνολογικής προόδου).
«Εμείς, οι άνθρωποι της πολιτισμένης κοινωνίας δεν πρέπει να φανταζόμαστε τον άγριο σαν τους εαυτούς μας. Η φύση δείχνει την εύνοιά της σε κάθε ζώο. Όχι μόνο τα αιλουροειδή αλλά και τα άλογα κι αυτό ακόμη το ταπεινό γαϊδούρι, όταν ζουν στα δάση, γίνονται πιο σφριγηλά, πιο ανεπτυγμένα, πιο ανθεκτικά απ’ ότι όταν υπηρετούν φρόνιμα και εξημερωμένα τον άνθρωπο. Όταν τα δαμάσει κανείς, χάνουν αρκετές από τις ικανότητές τους, και η ανθρώπινη φροντίδα, αντί να τα βελτιώσει, τα εκφυλίζει και τα εξασθενεί.
Αυτό παθαίνει και ο άνθρωπος όταν εκπολιτιστεί και γίνει κοινωνικός και δουλικός χάνοντας την πρωτόγονη δύναμή του, την ευλυγισία και την έλλειψη φόβου που διαθέτει».
ΖΑΝ ΖΑΚ ΡΟΥΣΣΟ, «Κοινωνική Ανισότητα», σελ 24
Οικολογικό ζήτημα: με τον όρο αυτό εννοείται το σύνολο των διαταραχών και ανατροπών που καταγράφονται στο οικοσύστημα του πλανήτη και προέρχονται από την πολύμορφη ρύπανση και τις βιομηχανικές επεμβάσεις του ανθρώπινου παράγοντα στους αυτόματους μηχανισμούς ρύθμισης, παραγωγής και αναπαραγωγής της ζωής. Αυτοί χρειάστηκαν εκατομμύρια χρόνια για να συγκροτηθούν και συναποτελούν τη θαυμαστή οικολογική ισορροπία και αρμονία.
«Αγάπα τα ζώα και τα φυτά, γιατί ήσουνα συ, και τώρα σε ακλουθούν πιστοί συνεργάτες και δούλοι» Ν. Καζαντζάκης, «Ασκητική»

Πού εντοπίζονται οι οικολογικές καταστροφές- ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ: ρύπανσή της, μείωση οξυγόνου, τρύπα του όζοντος, αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, νέφος, κτλ (καμινάδες εργοστασίων και εξατμίσεις αυτοκινήτων, πυρηνικές δοκιμές και ατυχήματα, σπρέι, κτλ)
- ΕΔΑΦΟΣ: καταστροφή χλωρίδας και πανίδας, εξαφάνιση ειδών, αλλαγή κλίματος, λειψυδρία, μείωση υπόγειου πλούτου και έκρηξη ενεργειακού προβλήματος, κτλ (καταστροφή δασών, γεωργικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα, βιομηχανικά και πυρηνικά απόβλητα, σκουπίδια, εντατική εκμετάλλευση πρώτων υλών, κτλ)
- ΘΑΛΑΣΣΑ: μόλυνσή της και καταστροφή του πλούτου τους (βιομηχανικά λύματα, ανθρώπινα απόβλητα, πετρελαιοκηλίδες, κτλ)
- ΑΠΟ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ: αντικατάσταση ομορφιάς και ωραίου, αντιαισθητικό και αντιλειτουργικό τοπίο (αντιαισθητικές μεγαλουπόλεις, μολυσμένες ακτές, βιομηχανικές εγκαταστάσεις, καμένα δάση, κτλ)
ΑΙΤΙΑ- Ανυπαρξία κοινωνικού προγραμματισμού > μη σωστή ιεράρχηση δηλαδή των αναγκών του ανθρώπου, αλλά και μη πρόβλεψη των συνεπειών της άναρχης δράσης του (πχ αστικοποίηση, η αντίληψη πως η φύση είναι ένα σταθερό και ανεξάντλητο κεφάλαιο κτλ)
- Κακή χρήση της τεχνολογίας [στους τρόπους εξαγωγής πρώτων υλών, στις μεθόδους παραγωγής (εργοστάσια, χημικές βιομηχανίες), στα προϊόντα καθημερινής χρήσης (απορρυπαντικά, εντομοκτόνα), στα μη ανακυκλώσιμα καταναλωτικά αγαθά (εκατομμύρια τόνοι απορριμμάτων)]
- Δε μελετήθηκε η σχέση ανθρώπου-φύσης (εξαφάνιση ανθρωπιστικών ιδανικών). Κυριαρχεί ο οικονομικός ορθολογισμός και η τεχνοκρατική αντίληψη. { Oρθολογισμός: το σύνολο των φιλοσοφικών κατευθύνσεων, που κατά κάποιο τρόπο δέχονται ως μοναδική ουσία της πραγματικότητας, πηγή και κριτήριο της γνώσης, τη λογική σκέψη που προέρχεται από τη δύναμη του νου, την αντιληπτική ικανότητα της αίσθησης διαμέσου του ορθού λόγου > στοιχείο θετικό μεν για την κοινωνική οργάνωση, στοιχείο όμως αρνητικό όταν αποκλείεται το συναίσθημα και όλα προσμετριούνται με βάση την «ψυχρή λογική». Τεχνοκρατία: βασική ιδέα του κοινωνιολογικού ρεύματος είναι να μεταβιβαστεί ο σχεδιασμός και η διεύθυνση της όλης κοινωνικής εξέλιξης στους τεχνικούς, τους οικονομολόγους και τους επιστήμονες, μια και οι πολιτικοί έχουν αποτύχει > ΤΕΧΝΟΚΡΑΤΗΣ: πολιτικός ή δημόσιος λειτουργός που ασκεί το λειτούργημά του με βάση, κυρίως, τη μελέτη των οικονομικών μηχανισμών, και χωρίς να λαμβάνεται υπόψη αρκετά ο ανθρώπινος παράγοντας. Οι τεχνοκράτες έχουν εμπεδώσει στην κοινωνία τη νοοτροπία που ταυτίζει την πρόοδο με την οικονομική ανάπτυξη. Στην αντίπερα όχθη της τεχνοκρατίας βρίσκεται ο ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ }
- ΠΟΛΙΤΕΙΑ ( = το σύνολο των θεσμών με τους οποίους διοικείται η κοινωνία) > ελλιπής νομοθεσία, αλλά και μη εφαρμογή των νόμων, άναρχη βιομηχανική ανάπτυξη, γραφειοκρατικοί μηχανισμοί που εμποδίζουν τη λήψη έγκαιρων αποφάσεων κτλ { Γραφειοκρατία: διοικητικό σύστημα στηριγμένο σε πολύπλοκες διαδικασίες και μηχανισμούς που παρακωλύουν τη γρήγορη λήψη αποφάσεων, υποβάλλοντας τους πολίτες σε πρόσθετες ταλαιπωρίες. Είναι η αυστηρή και σχολαστική προσήλωση στους τύπους και η έλλειψη πρακτικού πνεύματος. Υπάρχει το στοιχείο της ηθικής αδιαφορίας και η έλλειψη ανθρωπιστικού πνεύματος }
- Έλλειψη οικολογικής συνείδησης (ευθύνες οικογένειας και εκπαιδευτικού συστήματος)
- Υπερκαταναλωτισμός > οδηγεί στην υπερπαραγωγή (εντατική εκμετάλλευση πρώτων υλών, μόλυνση από τα εργοστάσια, υπερπληθώρα σκουπιδιών, κτλ
- Έλλειψη ανθρωπιστικής-περιβαλλοντικής εκπαίδευσης
- Μη ευαισθητοποίηση των ΜΜΕ
- Υπερπληθυσμός
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ
- Βιολογικές > ευπρόσβλητος ο άνθρωπος στις ασθένειες (καρδιοαγγειακές παθήσεις, καρκίνος, αρρώστιες αναπνευστικού συστήματος κτλ)
- Ψυχικές > νευρώσεις, διαταραχές προσωπικότητας > σύγχρονος άνθρωπος: υπερευέξαπτος, κυκλοθυμικός, επιθετικός, απομονωμένος…
- Εκδίκηση της φύσης > αυτοκαταστροφή-αλλοτρίωση του σύγχρονου ανθρώπου
- Έλλειψη ουσιαστικής ποιότητας ζωής
- Αντιαισθητικό, αντιλειτουργικό, αντιανθρώπινο περιβάλλον.
« Κι όλο το πρόσωπο της γης
Λάμπει από μαργαρίτες.
Όχι, δεν είναι σήμερα η στερνή μας λέξη,
δεν τελειώνει ο κόσμος
δεν λιώνει σήμερα η ελπίδα
μου,
με χλωρά σπαρτά γεμίζει τις
φωλιές των ήχων» Οδυσσέας Ελύτης

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ- ΠΟΛΙΤΕΙΑ > Κοινωνικός προγραμματισμός
 Μακροπρόθεσμος σχεδιασμός
 Αποφάσεις, ακόμη και αντιλαϊκές, χωρίς τη σκέψη του πολιτικού κόστους
 Οικονομικές δαπάνες για τη προστασία του περιβάλλοντος
 Νομοθετικό πλαίσιο, εφαρμογή των νόμων, αυστηρές ποινές
« … γιατί όταν κάτι αποφασισθεί και ψηφισθεί, τότε απέχει από το να εκτελεστεί τόσο, όσο ακριβώς πριν αποφασισθεί». Δημοσθένης, «Υπέρ της Ροδίων ελευθερίας», 19-20
Ειδικότερα: > προστασία αγροτικής ζωής – αποκέντρωση
 Μέτρα ελέγχου βιομηχανικών μονάδων
 Μονάδες καθαρισμού λυμάτων και απορριμμάτων
 Ορθή χρήση τεχνολογίας πχ ανακυκλώσιμα παραγόμενα αγαθά
 Φίλτρα σε βιομηχανίες
 Ήπιες μορφές ενέργειας πχ αιολική και περιορισμός άλλων πχ πυρηνική
 Μέθοδοι πυροπροστασίας δασών και θαλάσσιων καθαρισμών
 Στράτευση επιστημόνων > έρευνα και ενημέρωση λαού κτλ.
- Οικολογικό πρόβλημα = παγκόσμιο πρόβλημα > συνεργασία όλων των κρατών για την αντιμετώπισή του.
- Άτομο > οικολογική συνείδηση και περιβαλλοντική ευθύνη (ενάντια στον ωφελιμιστικό, καταναλωτικό και εν τέλει αντιανθρώπινο προσανατολισμό του)
- Οικογένεια > γονείς: περιβαλλοντικό πρότυπο για τα νέα μέλη της
- Εκπαίδευση > ανθρωπιστική και άρα περιβαλλοντική
- ΜΜΕ > ουσιαστική ενημέρωση για το μέγεθος του οικολογικού προβλήματος και ευαισθητοποίηση των πολιτών.

« Η γης δεν έχει κρικέλια για να την πάρουν στον ώμο και να φύγουν
μήτε μπορούν, όσο κι αν είναι διψασμένοι να γλυκάνουν το πέλαγο με
νερό μισό δράμι»
Γιώργος Σεφέρης
« Ξέρομε πως ο λευκός δεν καταλαβαίνει τους τρόπους μας. Τα μέρη της γης, το ένα μετά το άλλο, δεν κάνουν γι’ αυτόν διαφορά, γιατί είναι ένας ξένος που φτάνει τη νύχτα και παίρνει από τη γη όλα όσα του χρειάζονται. Η γη δεν είναι αδερφός του, αλλά εχθρός που πρέπει να τον κατακτήσει, και αφού τον κατακτήσει πηγαίνει παρακάτω. Με το ταμάχι (απληστία) που έχει θα καταπιεί τη γη και θα αφήσει πίσω του μια έρημο. Η όψη που παρουσιάζουν οι πολιτείες σας, κάνει κακό στα μάτια του ερυθρόδερμου. Όμως αυτό μπορεί και να συμβαίνει, επειδή ο ερυθρόδερμος είναι άγριος και δεν καταλαβαίνει…
… Πουθενά δε βρίσκεται μια ήσυχη γωνιά μέσα στις πολιτείες του λευκού. Πουθενά δε βρίσκεται μια γωνιά να σταθείς να ακούσεις τα φύλλα στα δέντρα, την άνοιξη, ή το ψιθύρισμα που κάνουν τα ζουζούνια πεταρίζοντας. Όμως μπορεί, επειδή, κατά πως είπα, είμαι άγριος και δεν καταλαβαίνω – μπορεί μοναχά για το λόγο αυτόν ο σαματάς να ταράζει τα αυτιά μου. Να τι μένει από τη ζωή, όταν ένας άνθρωπος δε μπορεί να αφουγκραστεί τη γλυκιά φωνή που βγάνει το νυχτοπούλι…
Σιάτλ, αρχηγός φυλής Ινδιάνων, Ιουλ. 1976, απάντηση στον πρόεδρο της Αμερικής Φραγκλίνο Πηρς, όταν του ζητήθηκε να πουλήσει στην κυβέρνηση τη γη του
« Ένας εφιάλτης πλανιέται πάνω απ’ όλη την οικουμένη. Λιμός, ασθένειες, πόλεμοι, κυριαρχία, τεράστιες μάζες ανθρώπων χωρίς ελπίδα, χωρίς μοίρα στον ήλιο. Εσείς οι υπνωτισμένοι άνθρωποι των πολιτισμένων χωρών πρέπει να είστε λίγο ειλικρινείς με τον εαυτό σας και σηκώσετε το γεμάτο πιάτο σας, θα δείτε αίμα από κάτω.
Τέτοιος πολιτισμός να μας λείπει».
Λόγια αρχηγού φυλής Ινδιάνων του Αμαζονίου στο παγκόσμιο συνέδριο του ΟΗΕ για την προστασία του περιβάλλοντος που έγινε στο Ρίο
« Η ιστορία δεν τελειώνει και μαζί της δεν τελειώνουν οι ταξικές συγκρούσεις, οι κοινωνικές και ιδεολογικές αντιθέσεις. Πρέπει να δούμε αυτές τις αντιθέσεις όπως διαμορφώνονται σήμερα, κάτω από τα νέα προβλήματα που η ίδια η κοινωνική εξέλιξη δημιούργησε. Η καταστροφή του περιβάλλοντος είναι το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα, η καταστροφή του κοινωνικού ιστού και η περιθωριοποίηση ευρύτερων τμημάτων του πληθυσμού είναι το δεύτερο.
Τα προβλήματα αυτά δεν μπορούν να διευθετηθούν και να γίνουν αντικείμενο ορθολογικής παρέμβασης και διαχείρισης, αν δεν αποδυναμωθεί το καθολικότερο αξίωμα της αλόγιστης παραγωγικής και καταναλωτικής κοινωνίας.
Το δίλημμα είναι, αν θέλουμε να ζήσουμε σε μια κοινωνία υπερκατανάλωσης, καταστολής και διχασμού ή σε μια κοινωνία που αξιολογεί και σέβεται το περιβάλλον, σε μια κοινωνία αλληλεγγύης και ανοχής»
Κωνσταντίνος Τσουκαλάς

ΑΣΤΥΦΙΛΙΑ – ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
Το 80% του πληθυσμού της Ευρώπης, περίπου 250 εκατομμύρια άτομα, ζει στις αστικές ζώνες, όπου αντιμετωπίζει τα πλέον δραματικά προβλήματα.
Το έτος 1800 ζούσε στις πόλεις το 3% του παγκόσμιου πληθυσμού, το 1900 ζούσε το 15%, το 1950 το 29%, σήμερα περίπου το 50% και γύρω στο 2025 το ποσοστό αυτό υπολογίζεται ότι θα φτάσει στο 60%.
Αστυφιλία = η μετατόπιση του κέντρου βάρους από τη περιφέρεια στο σύγχρονο αστικό κέντρο μαζί με τις επιπτώσεις της πράξης αυτής σε όλους τους τομείς δραστηριότητας του ανθρώπου, κυρίως στην κοινωνική και οικονομική ζωή.
Αίτια που οδήγησαν στην αστυφιλία
- Πρόοδος επιστημών και τεχνολογική ανάπτυξη > βιομηχανική επανάσταση-βιομηχανοποίηση > εσωτερική μετανάστευση > ανακατανομή του πληθυσμού και δημιουργία αστικού κέντρου > αστυφιλία.
- Έλλειψη κρατικής μέριμνας για την ύπαιθρο (μαρασμός και υποβάθμισή της) σε συνδυασμό με την έλλειψη κοινωνικού προγραμματισμού.
- Ζωή στην ύπαιθρο > μιζέρια, ανασφάλεια, εξαθλίωση, σκληρή αγροτική ζωή
Ζωή στην πόλη > σίγουρη εργασία (βιομηχανοποίηση), ασφάλεια (κυρίως στην εποχή έξαρσης της αστυφιλίας
- ΠΑΙΔΕΙΑ, ΥΓΕΙΑ και ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ > πολλοί σημαντικοί παράγοντες που οδήγησαν στην αστυφιλία
- Μεγάλη πόλη > για τους «επαρχιώτες» ήταν η έξοδος από την απομόνωση της υπαίθρου, η αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής, η ελευθερία στις κοινωνικές δραστηριότητες (σε αντίθεση με τις προκαταλήψεις της επαρχίας)
- Η διόγκωση του τομέα των υπηρεσιών στις μεγαλουπόλεις (δημόσιες υπηρεσίες = σίγουρη εργασία και κοινωνική καταξίωση) και η συγκεντροποίηση κάθε πολιτικής και κοινωνικής δραστηριότητας.
- ΜΜΕ > πρόβαλλαν με κάθε τρόπο τη ζωή των πόλεων δημιουργώντας ψευδαισθήσεις .
Αίτια συνέχισης του φαινομένου
- Πόλεις : πόλος έλξης για τους κατοίκους της υπαίθρου, αφού θεωρούν, και όχι άδικα, πως η ζωή πραγματώνεται στο αστικό κέντρο
- Ανισομερής ανάπτυξη αστικού κέντρου και περιφέρειας, εις βάρος φυσικά της δεύτερης
- Υποβαθμισμένη κρατική μέριμνα στην ύπαιθρο για παιδεία, υγεία κτλ
- Έλλειψη πολιτικής αποκέντρωσης > μη πραγματοποίηση επενδύσεων-προγραμμάτων για ανάπτυξη της περιφέρειας παρά τις συνεχείς προεκλογικές εξαγγελίες από την εκάστοτε εκτελεστική εξουσία (αναζήτηση εργασίας στην πόλη παρά τον υπερκορεσμό στην αγορά εργασίας)
- Πόλεις > συγκεντροποίηση των κέντρων εξουσίας, μονοπώληση πολιτικής δραστηριότητας, κέντρα πολιτιστικής και πνευματικής δημιουργίας.
- Επαρχία > στενότητα, παρά την πρόοδο που έχει συντελεστεί, ηθικών αντιλήψεων στις διαπροσωπικές και κοινωνικές σχέσεις των ατόμων > αναζητούν την «ελευθερία», κυρίως μέσω της ανωνυμίας, στην πόλη
- Η πόλη λειτουργεί για το άτομο της περιφέρειας ως πεδίο διεύρυνσης των κοινωνικών του δραστηριοτήτων, ως δυνατότητα συμμετοχής στις κοινωνικοπολιτικές διαδικασίες, ως διεύρυνση του πεδίου επιλογών και ελεύθερης δράσης.
- ΜΜΕ > συντελούν κι αυτά, αν και λιγότερο σε σχέση με το παρελθόν, στην αστυφιλία, προβάλλοντας, συνειδητά ή όχι, σχεδόν αποκλειστικά των δράσεων που πραγματοποιούνται στην πόλη
Επιπτώσεις της αστυφιλίας-αστικοποίησης στην κοινωνική και την εθνική οικονομία
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ
- Υποβαθμισμένη ζωή (υγεία, παιδεία, πνευματική ζωή κτλ)
- Νέκρωση πλουτοπαραγωγικών πηγών (γεωργία, κτηνοτροφία) και αύξηση των εισαγωγών προϊόντων (πλήγμα στην εθνική οικονομία)
- Ανεργία
- Νέκρωση και μαρασμός υπαίθρου, μείωση του πληθυσμού, διεύρυνση του απομονωτισμού, κυρίως των παραμεθόριων περιοχών
ΠΟΛΗ
- Ανεργία
- Δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης (κυκλοφοριακή συμφόρηση, ανεπάρκεια στέγης, μόλυνση ατμόσφαιρας, αντιλειτουργικό και αντιαισθητικό περιβάλλον, κτλ)
- Έντονος ρυθμός ζωής > άγχος, νευρώσεις > απώλεια ψυχικής υγείας
- Βία και εγκληματικότητα
- Αποξένωση ανθρώπων-αλλοτρίωση
- Αυξημένες δαπάνες κράτους για έργα υποδομής στις πόλεις πχ μετρό, ύδρευση, αποχέτευση, κτλ
{ ΘΕΜΑ : ΕΜΠΡΗΣΜΟΙ-ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ
Στη χώρα μας παρατηρούνται συχνά αδικαιολόγητα και επικίνδυνα περιστατικά εμπρησμού-πυρκαγιάς. Τι σκέψεις σας προκαλούν τα περιστατικά αυτά και ποιες είναι οι απόψεις σας για το θέμα των εμπρησμών; }
Ποιότητα ζωής στις πόλεις;
Το ζωικό είδος που ονομάζεται «άνθρωπος των πόλεων» μπορεί να θεωρείται εξέλιξη του πιθήκου, όχι όμως και ευφυέστερος του πιθήκου. Ο πίθηκος δε μπαίνει μόνος του στο κλουβί.
Ο άνθρωπος του εικοστού αιώνα ζει απομονωμένος σε κάποιο διαμέρισμα, όπου νιώθει ανασφάλεια και αγωνία. Θηρίο κι αυτός, ζει δίπλα σε θηρία.
Ο άνθρωπος των πόλεων δε ζει ανθρώπινα με την παλιά έννοια. Δεν αναπτύσσει σχέσεις. Στην εποχή των μεγάλων κοινωνιών είναι ακοινώνητος.
Ο Ιούλιος Βερν είχε προφητέψει ότι ο άνθρωπος θα γίνει ένα διακοσμητικό στοιχείο μέσα στο μηχανοποιημένο κόσμο που θα φτιάξει.
Ο άλλος άνθρωπος έχει γίνει εχθρός. Καμιά ψυχική επικοινωνία μαζί του. Ο άνθρωπος φοβάται το συνάνθρωπο και ζητά καταφύγιο μέσα στο ανώνυμο πλήθος. Κανένα αίσθημα εμπιστοσύνης και σιγουριάς δεν έρχεται να φωλιάσει στην καρδιά του.
Τη θέση της αλληλεγγύης έχει πάρει η καχυποψία και ο ανταγωνισμός. Έτσι ο άνθρωπος γίνεται σιγά-σιγά μισάνθρωπος και αλλοτριώνεται. Από την άλλη πλευρά, ο συναισθηματισμός έχει φθάσει να θεωρείται ανοησία και η αγάπη ντροπή.
«ψυχολογία του ασανσέρ»: Ποτέ σε τόσο στενό χώρο οι άνθρωποι δε νιώθουν τόσο μακριά. Σπανίως κοιτάζονται, σπανίως μιλούν, σπανίως χαιρετούν. Ωσάν ο άλλος να μην υπάρχει.
Σαράντος Καργάκος, ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ, Ένας διάλογος με τους νέους, τόμος Ε΄

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ
Σίγουρα είναι δύσκολο να ορίσει κανείς την έννοια ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ. Δεν είναι όμως άστοχη η άποψη που την ορίζει ως «προσπάθεια του ανθρώπου να διαμορφώσει όσο το δυνατόν καλύτερες σχέσεις ισορροπίας με το φυσικό περιβάλλον, το συνάνθρωπο αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό».
Με βάση και τον ορισμό αυτό πιστεύετε πως ο σύγχρονος άνθρωπος έχει καταφέρει να αποκτήσει ουσιαστική ποιότητα ζωής; Να τεκμηριώσετε τις απόψεις σας.
Στοιχεία που συνηγορούν στην ύπαρξη ποιότητας ζωής
- ΦΥΣΗ > με την επέμβαση του ανθρώπου στη φύση μειώθηκαν οι φυσικοί εξαναγκασμοί και ο άνθρωπος έγινε περισσότερο ελεύθερος.
- ΚΑΤΟΙΚΙΑ > βελτίωση των συνθηκών, με αποτέλεσμα τη διευκόλυνση της ζωής και τη διαμόρφωση προοπτικών για κοινωνική προσέγγιση των ανθρώπων.
- ΕΡΓΑΣΙΑ > η τεχνολογική πρόοδος έφερε μαζί της την εξειδίκευση, τη μαζική παραγωγή προϊόντων, την άνοδο του βιοτικού επιπέδου, τη μείωση του χρόνου εργασίας, τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας…
- ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ > αστικοποίηση (προϋποθέσεις επικοινωνίας και απελευθέρωση του ανθρώπου), ΜΜΕ (διαμόρφωση κοινής γνώμης), αφθονία υλικών αγαθών, έκρηξη γνώσεων, ευκολίες καθημερινής ζωής, ενεργοποίηση του ανθρώπου…
- ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ > τέλος σε μύθους και προκαταλήψεις, ελευθερία στις κοινωνικές σχέσεις, αμφισβήτηση πατριαρχικού χαρακτήρα οικογένειας, αμφισβήτηση αυταρχικού περιεχομένου σχολείου, πορεία εξίσωσης των δύο φύλων, αναγνώριση του ρόλου των νέων ως φορέα αμφισβήτησης, προόδου και ριζοσπαστισμού…
- ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ > {τα περισσότερα καθεστώτα στον κόσμο είναι δημοκρατικά} διεύρυνση ελευθερίας ανθρώπου, διεύρυνση ατομικών δικαιωμάτων, επέκταση δημοκρατικών θεσμών, διαμόρφωση κοινής γνώμης…
Στοιχεία που αναιρούν την ύπαρξη ποιότητας ζωής
- ΦΥΣΗ > απομάκρυνση από τη φύση, καταστροφή της και διαμόρφωση οικολογικού προβλήματος.
- ΚΑΤΟΙΚΙΑ > προβλήματα, κυρίως στις μεγαλουπόλεις
- ΕΡΓΑΣΙΑ > ανεργία, αλλά και μηχανοποίηση και τυποποίηση ανθρώπου εξαιτίας της εξειδίκευσης.
- ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ > ένταση, άγχος, καταναλωτισμός, εμπορευματοποίηση αξιών, μηχανική σκέψη, μαζικοποίηση, ανία και ψυχικές νευρώσεις, πλήρωση μόνο των υλικών όρων ύπαρξης του ανθρώπου, μη δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου.
- ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ > αποξένωση των ανθρώπων, χωρίς συλλογικό και συνεργατικό πνεύμα, κυριαρχία του ατομικισμού και του ωφελιμιστικού-χρησιμοθηρικού πνεύματος, χάσμα γενεών, κλονισμός κοινωνικών θεσμών, καχυποψία, αδιαφορία, μοναξιά, εγκληματικότητα, ρατσισμός, μη ανθρωπιστικό σχολείο…
- ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ > δυσλειτουργία δημοκρατικών θεσμών, ανισότητες, ανενεργοποίηση ατόμου και αδιαφορία για τα κοινά, εξουσία απρόσωπη και αλαζονική, αποκομμένη από το λαό και τα προβλήματά του, ΜΜΕ ελεγχόμενα και εκφραστές πολιτικοοικονομικών συμφερόντων…
Στοιχεία που βοηθούν στην προσέγγιση της ποιότητας ζωής
Οι τρεις βασικοί πυλώνες: ΠΟΛΙΤΕΙΑ – ΠΑΙΔΕΙΑ – ΑΤΟΜΟ
- Ατομική αυτενέργεια
- Συλλογικότητα και συνεργασία
- Διάλογος
- Ανθρωπιστική παιδεία
- Δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου
- Ενεργοποίηση της εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας
- Αξιοποίηση όλων των προϋποθέσεων που παρέχει η τεχνολογία
Την ποιότητα ζωής δεν καθορίζει το κατά κεφαλήν εισόδημα. Απαιτείται η απόλυτη εναρμόνιση του ατόμου με το περιβάλλον και φυσικά με τον ίδιο του τον εαυτό.
Σημαντικός παράγοντας για την ύπαρξη ποιότητας ζωής η ατομική αυτενέργεια και προεργασία, αφού, «για να αλλάξουν οι άνθρωποι τον κόσμο πρέπει να θέλουν ν’ αλλάξουν τον εαυτό τους.
Μην τα περιμένουμε, λοιπόν, όλα από τους άλλους. Την ποιότητα ζωής δεν θα τη φέρει σαν «από μηχανής θεός» η πολιτεία, αλλά εμείς με τη δική μας «πολιτεία»…